Öteki Yayınevi

Yazan : Alfred North Whitehead Çeviren: Sercan Çalcı

Alfred North Whitehead’in Chicago’da verdiği iki konferanstan oluşan bu eser, doğadaki değişimler ve süreklilikler arasındaki ilişkiselliği ve bütünsel bir yaşamın temellerini konu alıyor. Birinci konferansta Whitehead, doğayı, ortodoks öğretiler dediği klasik mekân anlayışları dışındaki bir düşünce sahnesinde yeniden düşünmenin olanaklarını araştırıyor. Klasik mekân anlayışlarının ve genel olarak atomcu öğretinin boş mekân ile onu dolduran madde zerreleri arasında kurduğu bağlantının zayıflığını sergiledikten sonra, faaliyet ve süreç eksenlerine oturan bir doğa mefhumu geliştiriyor. Bu yeniden düşünme, doğayı bir süreç olarak kavrama girişiminde duyu-algısını temel hareket noktası olarak alıyor ve modern ontolojinin bazı ana dayanaklarına itiraz ediyor. Doğa, kendini, birbirinden tecrit edilmiş varlıkların yığını olarak değil, kendini ifade etme süreçleri içerisinde başkalaşan ilişki öbekleri biçiminde sunar. Buradaki kritik nokta, Whitehead’in “hâl” dediği ve onun ontolojisinin kurucu kavramlarından biri olan bu öbeklerin birbirlerine mekân ve zamanda sağladıkları açıklıktır. Yaşam, ancak o zaman, içerisinde dinamik bir evren ilkesi şeklinde işleyen karşılıklı bağlantılar ve bir dayanışma bloğu olarak anlaşılabilir.